Nova Evropa

Srbija ı Bosna. (Odlomci iz većeg rukopisa „Srbija i Bosna".)} i: : 1 ž •

Ideja prisajedinjenja Bosne i Hercegovine Srbiji nosi svoje začetke još od prvih dana rada na oslobodjenju Srba od turskoga ropstva, Kara-Gjordje, koji na početku XIX veka bi izabran za vodju ustanika Šumadije, da bi se »stresao turski iđ«, zajedno sa svojim vojvodama imao je u planu ustanak u Возт 1 Негсебоvini u istom cilju, Još tada su aspiracije za oslobodjenje Bosne i Hercegovine prelazile granice reke Drine koja je odvajala Beogradski Pašaluk od Mostarskog Vilajeta.

»Drino vodo, plaovita reko,

Ja ću skoro tebe prebroditi

I ponosnu Bosnu pohoditi,..« veli Višnjić, guslarski istoričar Karagjordjeve epopeje. Stavlja u pesmu misli Vožda i njegovih vojvod4,

Miloš Obrenović, postavljajući temelje državi Srbiji, takodje ne gubi iz vida Bosnu i Hercegovinu, On, na njemu svojstveni način, održava veze i prijateljstva kako sa Srbima iz tih pokrajina tako i još više sa vidjenim begovima i drugim istaknutim predstavnicima Turaka, Njemu je to potrebno, koliko da se osidura sa te strane toliko i zato da se započeta akcija ne ukoči., Pošto je ceo perijod njeđova rada protekao u sredjivanju onoga što je dotle bilo oslobodjeno, ni njegova akcija na radu oslobodjenja Bosne i Hercegovine nije mogla imati onaj karakter koji je ona imala pod Karagjordjem, pod kojim su se vodili krvavi bojevi sa Turcima i otvoreno sa njima ratovalo,

Knez Mihajlo, sa svojim ministrom Ilijom Garašaninom, postavlja ciljem državnog programa najintenzivniju pripremu za oslobodjenje sviju Hrišćana od Turaka. On pregovara i iugovara poslove toga rada s ostalim predstavnicima hrišćanskih naroda na Balkanu, On i Garašanin postaju stožeri balkanske politike hrišćanskih naroda, i to one koja postavlja sebi za zadatak jedan smeo plan, jedan plan koji je tada premašao njihovu snafu: oslobodjenje Hrišćana na Balkanu, i stvaranje slobodnih hrišćanskih država rušenjem Turske Carevine u Evropi i njenim proterivanjem sa Balkana, U tako postavljenom zadatku postojao je odredjen plan kojim je bilo obeleženo gledište tadanje Srpske Vlade. Tadanja Џаупа азрта= cija Srbije, u vezi toša opsežnofa plana, bilo je: prisajedinjenje Bosne i Hercegovine Srbiji i Crnoj Gori. Po tome su planu bile podeljene sfere interesa pojedinih balkanskih naroda, i — za ljubav dlavne ideje — Makedonija je bila žrtvovana, Ona {e, i pre oslobodjenja Bugarske, data njoj. Dakle, sva pažnja i sav

63