Nova Evropa

ostvario je ujedinjenje južnih država njemačkih за sjevernom konfederacijom, Tako je postalo Njemačko Carstvo, i dobilo onu političku premoć u Evropi koju je prije imala Francuska. Ako je talijanski »Risorgjimento« bio jedno remek-djelo liberalnog evropskog duha, njemačko Ujedinjenje bilo je remekdjelo političke vještine i vojničke vrline: dva remek-djela toliko različita koliko je različita lijepa pjesma od moćne mašine. Mnoge je u svijetu zabrinuo način kako je Njemačka došla do svoga jedinstva, zabrinulo ih je jačanje duha autoritativnosti, kao što ih je zabrinulo i slavljenje Arminija, Alariha, Otona, i Barbarose, od strane njemačkih književnik4 i istoričara,

Ono što se je postišlo u pogledu nacijonalno-liberalnoga sredjivanja Evrope, sve je bilo u uskoj vezi s idealističkom i istorijskom misli koja je sazrela u prvim decenijima stoljeća. Ali oko godine 1870, velika filozofija i istorijografija bile su u Evropi iščezle. Filozofsku misao potpuno je potisnuo naturalizam, koji hoće da nasilno prenese metod prirodnih nauka (metod inače potpuno legitiman kad ostaje u okviru prirodnih nauk4) na područje misli, te posmatra sile koje pokreću društvom bez ikakvih moralnih, estetskih, ili intelektualnih kvalifikacija, tojest uzima ih u smislu fizičkih sila, mjereći ih deterministički i tražeći im zakone. Otuda i u praksi slavljenje sušte i apstraktne energije i vitalnosti, slavljenje činjenice kao činjenice i čina kao čina. Ruski nihilizam bio bi ostao samo jedma manifestacija ruskogša života, da nije, potporom mnaturalizma, dobio evropsko značenje kao mahnita i krajnja posljedica naturalističkih pretpostavaka. Osim toga, ı ekonomska alttivnost evropska doprinjela je depresiji moralnoša života, ukrućujući duhove, navikavajući ih na jednostrana naprezanja, i onemogućujući harmoničko razvijanje svih djelatnosti, u čemu su Grci s razlogom gledali plemenitost i zdravlje čovjekovo. Ekonomski napredak, koji je imao da pruži nova sredstva idealnim pregnućima čovječamstva, kao da je naprotiv, proizveo sasvim protivne učinke, Predvidjanja Marksova, koji je naviještao da moderni kapitalizam neće biti sposoban da svlada sile koje je sam izazvao, ispunjavala su se u neku ruku, ako i ne na području ekonomskom a ono na području moralnom, Naturalistički pravac prevladao je i u književnosti, on je davao nova podstreka praktičnom i morboznom romantizmu, o kojemu je gore riječ, Ovaj duhovni stav, uz mračni pesimizam, crpen iz Šopenhauerove filozofije, proizveo je književni pravac koji je podigao na pjedestal Ljepotu, ali ne ljepotu životne radosti već ljepotu mračnog i gSrčevitog sladostrašća, ljepotu satanizma i sadizma. Novoromantici zamijenili su faustovske polete prvih romantik4 i njihove sne o ljubavnom stapanju duša s neurozom riječi, boja, ritma, stiha, i hermetično-ezoteričkog izraza,

456