Nova Evropa

nansijski stroj s uspjehom odoljeva destruktivnim snagama i izvjesnim državama, dok je u drugim državama ili zatajao ili radi tek formalno, samo uz pomoć države. Pa i шишаг бгатиса jedne i iste države, neke banke, ili bankovne gdrupe, u stanju su da više-manje odole pritisku deflacije, dok druđe u tome ne uspjevaju. Tipičan primjer su Sjedinjene Države Amerike, Баје je godine 1929 bilo oko 25 hiljada bankovnih zavoda koje je kriza reducirala — u maju 1933 godine — na oko 15 hiljada zavoda. Ako je istina da se iz pogrješaka učimo, onda bi analiza ovih slučajeva, ili još prije onih banaka koje su uspješno odoljele krizi, mogla da sugeriše neke norme za ograničenje broja bankarskih slomova.,

U Americi su uglavnom tri posebna tipa banaka preživjela krizu bez osjetljivih gubitaka: velike trgovačke banke u Njujorku, takozvane »savings banks« {štedionice), i poštanske štedionice.

Velike trgovačke banke u Njujorku imaju da zahvale dosadašnji imunitet ad krize trima faktorima: prije sveda, ove banke slijede metode poslovanja londonske škole, tojest koncentrišu pretežni dio svojih aktiva u kratfkoročne transakcije sa likviditetom najvećeg stepena, u akcije koje većinom odgovaraju diskontnim i lombardnim propisima Federalnih Rezervnih Banaka; drugo, vodjstvo ovih zavoda reprezentira najdotjeraniji tip intfernacijonalnih bankara — kombinacija teorije, prakse, tradicije, i životinjskog instmkta da nanjuši oluju dok je još sve vedro [obavještajna služba i istraživačka laboratorija ovih zavodA vanredna su pomagala pri reduciranju dubijozne ikreditne operacije na minimum); i konačno, »New York Clearing House Association«, u kojoj je udruženo око дуадезе! пајбјауnijih bankovnih zavoda u Njujorku, osim običnih funkcija (dinevnog clearing-a, provodi takodjer i perijodično ispitivanje knjiga udruženih banaka, te se postupci protiv akceptiranogš standarda poslovanja, ako su otkriveni, moraju odmah ispraviti pod prijetnjom gubitka članstva u centralnoj organizaciji. Е

»Savings bamnks« je grupa zavoda u okviru ћефегобепоб 51stema američkog bankarstva; po značenju je relativno manje važna, Ove banke posluju pretežno u istočnim državama Unije i po karakteru svoga poslovanja odgovaraju municipalnim finansijskim institucijama u Evropi. Glavni razlozi poštedi ovih zavodA od krize jesu: 1) oni nisu dionička društva, već kooperativna društva; svaki ulagač postaje automatski članom zavoda, čime je odstranjena mogućnost da zavodi dodju pod nadzor stanovitih interesa na temelju broja akcija i да se poslovnoj politici zavoda dade lični karakter; 2) visina uloga na jedno ime zakonom je ograničena, čime se upliv svih ulagača, odnosno članova zavoda, izjednačuje; poznato je naime da se kod privatnih bankovnih zavod4 veliki ulozi pribavljaju podjeljivanjem kojekakovih sinekur4; 3) svim namještenicima, pa i upravi, plaća

254