Nova Evropa

|

Politički pregled. Velike države Evrope i Španski Rat.

Guljelmo Ferero, u jednom svom skorašnjem članku (»Uzroci gradjanskog rata u Španiji«, — vidi beogradsku »Politiku« od 27. avgusta), ističe, da se »Evropa vratila u stanje u kome se nalazila početkom Devetnaestog Veka, kada je usred starih legditimnih monarhija Evrope iskrsnula Napoleonova apokritna monarhija«. U stvari, ta epoha Devetnaestog Vijeka, koju ovdje havodi Ferero, trajala je duže, sve do sredine vijeka, pa se — što je vrlo značajno — ponovila i po svršetku Svjetskog Rata, intervencijom u Sovjetskoj Rusiji, Tu samo više nije bila riječ O borbi protiv apokrilnih monarhija ili republika, budući da je načelo samoopredjeljenja naroda medjutim probilo i osvojilo teren, već o borbi za načelo zakonitosti. Isto pitanje postavlja se i danas u odnosu prema Španiji: dokle ide, i smije da ide, intervencija u korist legitimnih vlada?

Da prelistamo, u dva tri osvrta, istoriju one borbe XIX, vijeka. 26. septembra 1815 godine sklopljena je u Parizu — nakon pobjede nad Napoleonovom »apokrilnom monarhijom« — »Sveta Alijansa« izmedju careva Austrije i Rusije, te kralja Pruske. Pravi značaj tog saveza pokazao se je na nekoliko godina kasnije, kad je na Kongresu u Tropavi (19. novembra 1820), i unatoč protesta Francuske i Velike Britanije, prihvaćeno načelo neposredne intervencije u zemljama »koje mijenjaju svoj ustav«, pa ma bila ta intervencija i vojne naravi, Isto je tako — nakon Kongresa u Ljubljani — austrijski general Frimon prešao s vVOJskom u kraljevinu Napulj, Sdje je kralj Ferdinand bio prisiljen da dade narodu demokratski ustav. S istog razloga došlo je i do ekspedicije generala Bubna u Savoju. Na kongresu u Veroni (1822) zaključena je akcija protiv Španije kojom je Ferdinand VII bio prisiljen da dade narodu ustav, tom se zgodom priključila i Francuska predstavkama Austrije, Rusije, i Pruske. Načelni značaj ovih intervencija došao je do pravoS svog izražaja 1830 godine, kad je gotovo došlo bilo do intervencije i u Francuskoj, toj saveznici od nekoliko godina ranije: pošto je Julska Revolucija dovela na presto kralja Luja Filipa, zbacivši krutog reakcijonarca Karla X, kušao je Nikola I, ruski car, da skloni evropske vlasti da ne priznadđu Luja Filipa, budući da je došao na presto uslijed revolucije; ali prije nešo Što je išta mogao poduzeti, bio je već novi kralj Francuske gotovo općenito priznat! Nikola I htio je da intervenira oružanom silom i protiv belgijske revolucije, koja bijaše oborila one dijelove sporazuma sklopljena na Bečkom Kongresu o državnoj zajednici izmedju Belšije i Holandije. »U francuskoj i belgijskoj revoluciji vidio

324

би: =