Анали Правног факултета у Београду

АНАЛИ ПРАВНОГ ФАКУЛТЕТА

484

остала лична добра човека. Код ових оштећења није у питању матери јална штета већ нематеријална односно морална штета ко ja није видоьива нити се тако лако може изразити у новцу. Баш зато, кажо у нравној теорији тако и у судској гвракои, било je спорно шггая>е да ли нематеријалној штети треба признати место у нравном систему и да ли она треба да ужива судску заштиту. Нас посебно интересује како се питаше нематеријалне штете третира данас у нашој судској лракси. Но ипак je потребно, бар у ■најкраКим цртама да се осврнемо на то како je то питање поставлено у правној теорији,- како je било регулиеано у ранијим прописима и како je било третирано у ранијој судској прокси. Нематеријална штета призната je у главном у многим модерним законима, али не свуда у једнажој мери и облику. Например, по немачком и аустриском праву репарација у новцу за нематеријалну штету даје се само у оним слуачјевима који су одређени самим законом и то ако je реч о убиству човека, телесној повреди, нарушењу здравла, полног интегритета, слободе, части, повреде заштитних жигова, ауторског права, повреде патента и слично. У другим законодавствима, новчана накнада за неимовинску штету даје се шире, па перед наведених обухвата и повреде политичких права, друштвенот и пословног угледа, брачног мира, религиозник осећања и слично. Тако je регулиеано питање неимовинске штете новчаном накнадом у француском и ентлеском праву. За разлижу од наведених законодавстава совјетско грађаноко право не признаје неимовинску штету нити истој даје судску заштиту било- у ком случају. По старом Српском грађанском законику, чија правна правила можемо и данас да ггримењујемо сагласяо чл. 4 Закона о неважности правних прописа, о накнади штете као ошптој норми говорило се у § 800. Овај пропис гласно je: „Ко друтоме штету какву учини, било то на имануу туђем или правима и личностима, онај мора ту (штету) накнадити“. Из овога излази да je сам закон предвиђао и нематеријалну штету, јер говори не само о штети на имању туђем, већ и о штети нанетој на правима и личностима. Поред овог основног прописа иаиамо и друге щиишее који су се односи ли на неимовинску штету ако се посматра предмет оштећења. Тако § 65 гласи; „У с луча ј у одустанка (од веридбе) невина страна добија трошкове поради брака учињене и накнаду за претрпљени уштрб”. Прописом § 82 у случају раскида веридбе невина страна добија потпуну накнаду за учињене трошкове и „срамоту нанесену”. Одредбом § 820 предвиђено je да онај ко другог осакати или му нанесе телесну повреду плаЬа не само трошкове лечења и изгубљену зараду већ и „за претршьене болове, ако се захтева, сразмерну наплату чини“. Прописом § 822: „Штета се мора и она накнадити, која би са повредом слободе чије или части и поштења или имања туђег преузрокована била“. Поред ових цитираних прописа Српског грађанског законика који су по моме мшпљењу јасно и определено, за оно време, продвигали и нематеријалну штету и њену накнаду у новцу, и друга