Борба, 04. 09. 2003., стр. 19

Luj

svef knjige

· U znaku tradicije

Vasilije Karan: “Čerga”, izd. “GrofoMark”, Laktoši, 2002.

ovom knjigom pripovjedaka “Čerga” Vasilije Karan iznenadio je čitaoce ı poznavaoce svoga književnog djela, po mnogo čemu, a prije

· svega novim motivima, likovima, ı samim nači-

nom pripovijedanja. Tematski i sadržajno čini zaokret u tragalačkim nemirima koji ustvari otkrivaju duboko sazrijevanje stvaralačkog čina. Radi se o nastavljanju “stare srpske proze” u najljepšem smislu tradicijskog mentaliteta, (Laza Lazarević, Ivo Cipiko, Simo Matavulj ı dr). On govori tiho ı smireno Zrelošću tvorca onih rečenica koje iznose na vidjelo čitavu magmu ljudskog, životnog, vremenskog, apsolviranog nedokučivošću sudbina, njihovim otkrivanjem, ı veoma uzbudljivom pričom čiji se smisao otkriva u VJEŠTO

one po kojoj knjiga nosi naziv “Čerga”. U tom smislu pisac Je pokazao izvanredno znanje i zrelost. Autentičnost likova njihovih sudbina otkrivaju nam neko zastrašujuće stanje koje bi moglo sve da nas prati ili nas prati a da mi to ne znamo. Možda se pitamo što je to što onemogućava da prođemo kroz svijet u kom se nalazimo. Vasilije Karan kao pisac nam pokušava reći da postoji neka vrsta šifre | za sve ali koja je neuhvatljiva ı neumoljiva, svako Je nosi sa sobom zadanu u nekoj tajnoj knjizi koju je ispisala ko zna kada nečiJa neumoljiva i nevidljiva ruka. I sa te strance ova knjiga pripovjedaka je ustvarı knjiga tih knjiga, ponegdje je raskošna, ponegdje dušebrižna, često surova stvarnost. “Čerga” je knjiga nekih vječnih putovanja i odla-

četvrtak, 4. septembar 2003. | 1 o

Pomerene strasti

Slavico Sposić: “Julifa i Bilifa”, Naučna knjigo, Beograd, 2003.

S u romanu "Julita i Bilita” počelo kada je helenista Ludvig poklonio Juliti Studen pjesme starogrčke pjesni-

kinje Bilite i povjerio Joj tajne n

cene ranjene duše. Otada,

Julita se našla u raskoraku između svoje prirodc i životnih

okolnosti.

Velika naracija odvija se na više planova. Tu su ispovijest Julite Studen, dnevnik njene majke Jovane, takođe pjesnikinje, koja upotpunjuje Julitinu sliku o njenim korijenima,

kao i Bilitine pjesme, iz kojih s

aznaje za njene boli ı očeki-

vanje radosti, a Što se, svakako, reflektuje na Julitu, kao glavni lik romana. Tu je i priča vidovitog slijepog starca RaJana, koji ima moć proricanja sudbine. -

Životne okolnosti su Biliti nametnule introvertnost i onemogućile je da živi “kao sav normalan svet”. Takve misli uzima u obzir i Julita. Sve se, u tom mikrokosmosu koleba.

A to što mislimo, jesmo.

Za Slavicu Spasić nema tabua. Ona zastane da, “u trci ovoga svijeta”, vidi šta se dešava. Gledati istinu od koje mnogi okreću glavu, ne znači slagati se s njom. Pogotovo,

ako to čini pisac.

_Julita je oličenje čežnje za normalnom ljubavlju. Vjetrovi pomjerenih strasti nijesu je skrenuli na pogrešnu stranu. Ali nije ostvarila ni normalnu ljubav, mada su neki kontakti (sa Mijatom i novinarem Fedorom) pružali nadu za to. Julita je, po prilici, kao i Bilita, mogla biti i ono što je bila Bilitina prethodnica Sapfo. Ali, tu je ptica čovečuljka, koja joj, u trenucima dvoumljenja, to nije dala.

Znalački pisan, ovaj roman donosi zanimljivu intelektualnu igru i produbljuje duh. Ko u tom vrtlogu ne potone, izaći će osnažen. Pored stilske izbrušenosti, to je jedan od glav-

ženja, u neznano. Sa mjesta postojanja ı rođenja, mora se otići u daleki sviJet gdje će sudbina odigrati svoju ulogu. Pored navedenih srpskih pisaca, možda Je Mopasan bio dobar obrazac piscu da iskaže svoj krešendo, ali ı

vođenim radnjama ı Zapletima, gdje Karan postiže zavidno mgajstorstvo. Sanjalački realističan, na svoj način razotikriva nam Pasternakov sudbonosni stih, “nije Život što ı polje preći”, i to zaista potvrđuje rasloja-

vajući do u segmente te nedokučive putanje. Koncepcijski ı sadržajno knjiga Je veoma dobro

intonirana. od prve pripovijetke “San” koja se čini

kao neka nit vodilja do posljednje “Dubičanka”, ili

Šolohov, sa svojim tragičnim junacima. Zato ovu knjigu možemo prihvatiti kao svojevrstan povratak tradiciji ı njenoj VJečnosti.

Zdravko Kecman

nih kvaliteta ovog romana.

Dobrašin Jelić

EPSKO PEVANJE

NJ Nikolić (živi i radi u Leposaviću), poznat po mnogim akcijama od šireg društvenog značaja ı novom knjigom potvrđuje nacionalnu i kolektivnu svest, oličenu u svoJevrsnim poduhvatima svojstvenim visokomoralnim ı humanim ljudima. U knjizi “Junacima slava neka bude” on je opevao sudbine mladih branilaca Kosova ı Metohije tokom 1998. ı 1999. koji su stradali braneći svoju zemlju. Gubitak Kosova ı Metohije, bar velikog dela, obesmislilo je te smrti. Nikolić je od njih u epskim pesmama-pričama dokumentovanim biografijama, fotografijama ı fotografijama njihovih spomenika, napravio književne junake oličavajući u njihovim životopisima ı sve mlade ljude koji su se Žžrtvovali za otadžbinu. Njegova knjiga je krik pobune protiv mnogih zavojevača, NATO-a, šiptarskih

Ovekovečenje u pesmi

Milan Mićo Nikolić:"Junacima slava neka bude”, izd.

“Gradac”, Raška, 2002.

separatista, rata kao fenomena uopšte, ljudske nesolidarnosti koja se manifestuje zaboravom onih koji stradaju u plemenitim ciljevima. Stoga on nastoji da im da književni legitimitet, da se brojne lične ı kolektivne nesreće sačuvaju od zaborava. On naglašava da se unošenjem autentičnih biografskih podataka o životu, a naročito o smrti svojih junaka, poslužio savremenim književnim postupkom, dokumentarističkim pristupom Žživotaa epskim sredstvima, opisom likova ı događaja, slika ne samo određenu situaciju već, posredno, ı šire prilike u zemlji ı svetu ukazujući na čovekovu destruktivnu prirodu, na rat kao stihiju koja pogodi i opustoši narod ı sapatnički učestvuje u porodičnim tragedijama koje opisuje. On je LJ

hrabre borce uzdigao na tron epskih Junaka ı to Je čin vredan poštovanja. Smatramo vrednim Nikolićevo zauzimanje za mesto u literaturi ı onih ličnosti ı događaja koJi su van urbane sredine, van mode ı pomodarstva, a tiču se bitnih istorijskih činjenica, konkretnih mesta ı istina. Njegova “pesmarica” je pravi verbalni spomenik mladim borcima ız raške oblasti ı ima značaj u čuvanju životne istine, makar ı ne bila primerena modernom književnom iskazu. Junaci koje Je Milan-Mićo Nikolić epski vaskrsao i podario im novi književni ŽIvot, već samim tim nisu bezimene Žrtve.

Milica Jeftimijević Lilić

· Lament nad svakodnevljem

Nofaša Stojanović: “Oproštonja”, Udruženje književnika “Branko Miljković“, Niš, 2002.

na nepomirljivost pretočena u stih ı pesmu ima Ja-

san odzvon zbog rime koja je maksimalno racionalizovana. Teško je u rimovanom stihu održati pravu snagu promišljanja, Nataša Stojanović to uSpćva pesničkim istrajavanjem dajući prednost ličnom iskazu.

Pomenuta rima prožima sve pesme. I pored toga stihovi su odraz posebnog stanja duha, napetosti, dramatike, mladalačkih nemira i treptaja. Peva Nataša o ljubavi ı snovima, ali je ponajviše zanimaju nedoumice savremenog sveta, ı naravno, u tom ı lakvom svetu, ponajviše, on, čovek. Sam naslov zbirke govori o pesničkom stavu prema tom grcšnom stvorenju. Sveobuhvatnost duhovno moralnih spoznaja odslikava pesnički stav, a emotivna nit objedinjuje opravdanu Zapitanost ı pesme Čin!

univerzalnim. ~ . Dušan M. Adski

NM je reč o mladoj poetesi (student jc treće godine na Medicinskom fakultetu u Nišu), njeno je pesničko kazivanje prevashodno okrenuto ka teskobi. Predratno, ratno ı poratno vreme bilo jc prema pesnikinji zahtevno, i ona nije htela da prećuti lična osećanja i kolektivnu zapitanost. |

Različita psihološka, iznijansirana stanja odslikavaju vreme otuđenosti, frustracija, straha, najjednostavnije rečeno, teskobu duše i srca. “U polutami svi ljudi nekako izgledaju isto” kaže autor zbirke pesama “Opraštanja” u pesmi “Isto”. Ljudsko postojanje posmatra izmcđu dva carstva, “carstva zemaljskog” ı “carstva nebeskog”. Njene su pesme svojevrstan lamcnt nad sudbinom jedne gcneracije, u širem kontekstu, nad sudbinom Jednog naroda. Ona ponajviše govori o pomerenim vrednostima, otvoreno ispoljava svoje ncpristajanje, a ta nje-