Гледишта

PRIKAZI

dr france černe

TRŽIŠTE I CIJENE

informator, zagreb, 1966. Poznata je istina da obest tržišta i cena predstavlja izvanredno suptilnu i kompieksnu problematiku, koja svoje pravo mesto u ekonomskim istraživanjima u nas dobija tek u novije vreme. Cini se da postoje dva razloga tako zakasneloj anaiizi tržišta i cena. Pre svega, u ekonomskoj teoriji socijalizma dugo se vodila rasprava o nužnosti robne proizvodnje u socijalističkim proizvodnim odnosima. Dugo je prevlada valo shvatanje po kome socijalizam znači ukidanje robne privrede. Takve koncepcije su najupomije bile zastupane kod sovjetskih ekonomista, a to nije moglo ostati bez značajnijeg uticaja na privrede ostalih socijalističkih zemaIja. U takvoj konstelaciji stvari, problematika tržišta i cena bila je, što je razum Ijivo, sasvim zapostavljena, čak bi se moglo reći i nepoznata. Privredna praksa je, međutim, vremenom sve više demantovala opšti teorljski

stav o nerobnom karakteru socijalističke privrede, te se njihov raskorak, koji je sve do pedesetih godina bio sas\dm evidentan, počinje usaglašavati a analiza tržišta i cena počinje dobijati pravo građanstva. Dmgi razlog zapostavijanja problematike tržišta i cena verovatno je u tome što je Marks u kritičkoj analizi kapitalističke privrede nastojao da otkrije suštinu kapitalističkih odnosa proizvodnje, zbog čega nije mogao u centar svog eKonomskog istraživanja staviti analizu tržišta i cena. Tačnije, iako je istraživao ovu problematiku, Marks nije smatrao svojim zadatkom da ulazi u potpunije istraživanje tržišta i cena, kojim bi omogućio upoznavanje svih relevantnih elemenata koji determmišu racionalnije poslovanje kapitalističkih preduzetnika. Za razliku od marksističke, građanska teorija gotovo čitavo jedno stoleće bavi se prvenstveno istraživanjem problematike tržišta i cena. Osim toga, pojedini elementi tržišta i cena se odvojeno i detaljnije analiziraju. U Marksovoj ekonomskoj teoriji mikro i makroaspakt tražnje su

157