РТВ Теорија и пракса

transformacijama masovnih medija, U mnogim primjedbama na masovnu kulturu i na industrijsko đruštvo probija se romantizam. Vraćanje u prošlost, u zlatno doba koje je iščezlo; robuje se idealima zajednice, stabilnosti i tradicionalnim estetskim standardima (45). Otuda su oponenti otkrili zajedički ,elitistički stav’ svih negatora masovne kulture. Negativisti пе shvataju medije kao sredstva koja omogučavaju zadovoljenje savremenih potreba masovne komunikacije več kao neke nove dodatke koji samo rasparčavaju postojeće društvo. Oni ne poklanjaju potrebnu pažnju adaptativnim procesima niti stepenu do kojeg se primjenjuju normativna i regulativna kontrola u novim medijima komunikacije, što ograničava njihove razorne posledice i usmjerava upotrebu u konstruktivnom pravcu. Isto tako, oni zanemaruju i druge značajne osobenosti: brzinu, domet, otvorenost i dostupnost informacija bez obzira na pismenost; zanemaruju individualnu aktivnost pojedinca... Privlačnost upotrebe masovnih međija kao aktivnosti za ispunjenje dokolice пе može da se objasni samo kao vid društvene patologije (46), več kao racionalna svrsishodna djelatnost sa nizom pozitivnih ciljeva. КгШка negativnog pristupa ne znači da je dejstvo masovne kulture usmjereno isključivo pozitivno. Naprotiv, „očekivane posledice uživanja kulture posredstvom masovnog medija gotovo uvek su nepovoljne: masovna kultura razara ili istiskuje tradicionalnu vrhunsku kulturu i narodnu kulturu seoskog društva i njegovih pripadnika; ona niveliše i homogenizuje ukus populacije, ohrabruje mediokritetstvo, konformizam, pasivnost i eskapizam, i konačno dehumanizuje, jer utire put ka totalitarnoj vladavini” (41). Još su svježa Milsova upozorenja da masovni mediji pomažu stvaranje tzv. „psihološke nepismenosti”, budući da

se stvaraju uslovi u kojim pojedinac svoj identitet i usmjerenost ostvaruje ргеко medija u isto vrijeme sa tehnikama za postizanje ovih ciljeva ili alternativnih kompenzacija za doživljene neuspjehe. Zavisnost pojedinca se uistinu povećava, autoritet i visok status masovnih medija u svijesti pulike još više omogućava uspostavljanje autoritamih odnosa. Autoritamost se postiže povečanjem izolacije i nesposobnosti pojedinca da pruža otpor, dopuštenjem da do masa dopiru isključivo poruke grupacija koje žude za vlašću a eliminacijom altemativnih pogleda kao i stalnim održavanjem totalitarnih odnosa, kad se već jednom uspostave. Pozitdvno ocjenjivanje medija nije isključeno čak ni u ovako usmjerenom teorijskom okviru masovnog društva. Prema nekim autorima, masovna komunikacija je dosta odgovorna za konsensus koji okuplja ijude u društvo, za integraciju različitih, posebnih svjetova modemih Ijuđi u saglasnost i jedinstvo (43). Sa ovog stanovišta se na masovne medije gleda kao na doprinos međuzavisnosti i protivtežu dezintegraciji odnosa što prijete da izazovu novi ekonomski i društveni uslovi. Gotovo da ne treba isticati mogućnosti većeg uključivanja i participacije Ijudi i preko klasnih granica, preko geografskih, starosnih i drugih limita, Tu je i veća brzina komunikacija, veča dostupnost i otvorenost svijeta svakom članu društva, ukidanje vremenske i daljinske granice saznanja činjenica; što sve utiče na povećanu sposobnost pojedinaca za demokratsku orijentacju. Masovne komunikacije „donose glas nacije u selo dajući smisao radu kao zajedničkom, ekonomskom i nacionalnom cilju; one šire pismenost i nove kvalifikacije, one razvijaju stavove koji doprinose ekonomskom razvitku što uključuje u budući prosperitet i odustajanje od trenutnih

204