РТВ Теорија и пракса

Boško Toraašević

PRAGMATIKA I FAKTICITET PLEDOAJE JEDNOM IZBORU*

Nećemo ništa novo reči ukoliko ustvrdimo da „estetička shema komunikacije” radio-dramskog umetničkog dela pretpostavlja, pre svega, njegovo slušanje u trenutku izvođenja. Estetički fakticitet radio-dramskog umetničkog dela, prema svom ontološkom ustrojstvu, sapripadan je „tehničkom mediju komunikacije” - radiju. Drugim rečima, ukoliko bismo želeli da ukažemo na takozvanu specifičnu odluku radio-dramskog umetničkog dela, na osnovu koje se ovaj oblik književnog izražavanja razlikuje od drugih sličnih, onda bismo ovu potonju, svakako, potražili u doraenu akustičkog iskustva. Akustički fenomen, dakle, primarna je dimenzija ovog oblika književnog izražavanja. Identitet bitka radio-drame utemeljuje ono što je u teoriji informacija poznato kao dvostepeni „subjektni i objektni iznos”, odnosno, iznos bitka dela i iznos svesti primaoca. Pri tome, napominjemo, i ovako dosta pojednostavljena shema idenditeta bitka radio-đramskog umetničkog dela i procesa njegove komunikacije, nosi sobom, kao svoj inherentni kvalitet, oblik pojavljivanja Drugog; Drugog, što znači pojavljivanje metafizičkih kvaliteta umetnosti same, njene transcendirajuće objektivnosti. Ovih nekoliko usputnih refleksija u okviriraa ontološke dimenzije radio-dramskog umetničkog dela bile su nam neophodne kako bismo suštinu naših potonjih razmatranja doveli u blizinu samog predmeta koji čini povod ovog napisa. A povod je, kao što se da videti iz subskriptuma našeg ogleda, knjiga

pod naslovom: Izbor radio-drama na programu Radio-Beograda, koja se ovih dana pojavila kao šesta knjiga Specijalnih izdanja časopisa „RTV-teorija i praksa” čiji je izdavač Radio-televizija Beograd. Devet radio-drama jugoslovenskih autora koje su se našle u ovoj knjizi čine izbor iz programa drame Radio-Beograda premijerno emitovanih u vremenu između 1954. i 1968. godine. To su radio-drame: Lekcija (1954) Bogdana Jovanovića, Svetlosti i senke (1958) Đorđa Lebovića, Orest (1961) Jovana Hrističa, Odrpanac i dvojica (1962) Miodraga Đurđevića, Bdenje (1962) Miodraga Pavlovića, Ikarov let (1962) Radomira Konstantinovića, Majstor Hanuš (1955) Ivana V. Lalića, Na biagoj Ijuljašci sna (1966) Morae Kapora i Međ jogurtom i med snom (1968) Svetozara Vlajkovića. Ove dramske pardture napisali su za radio naši ugledni pisci a režirali su ih isto tako ugledni reditelji: Vladimir Carin, Ognjenka Milićević, Mira Trailović, Zdravko Velimirovič, Arsa Jovanović, Vasilije Popovič, Predrag Bajčetić, Boda Marković i Petar Teslić u saradnji sa ton-majstorima Ratomirom Rakićem, Dušanom Paunovićem, Radetom Jovanovićem i Marjanom Rađojčičem. Budući da je ovo prva antologija *lzbor radio-drama na programu Radio-Beograda. Izdavač: Radio-televizija Beograd, Specijalna izdanja ~RTV-leorija i praksa", knjiga 6, 1979.

226