РТВ Теорија и пракса

društvene nepravde time što ih pokreće. Ona računa na to da se s ijudima može računati. U dubini svatko zna da posredstvom sredstava i sam postaje sredstvom, kao i u tvornici. Mržnja koju osjećaju kada je slijede je stara mržnja protiv jarma, pojačana slutnjom da je rješenje koje nudi propaganda lažno. Propaganda manipulira čovjeka; tamo gdje hvali slobodu protivriječi samoj sebi, Lažljivost je njezin neophodni dio. Vođa i vođeni nalaze se u zajednici laži posredstvom propagande, ma kako istiniti bili sadržaji kao takvi. Za propagandu je čak i istina sredstvo sticanja sljedbenika, ona je iskrivljuje već time što ju izriče. Stoga pravi otpor ne zna za propagandu. Propaganda je neljudska. Ona pretpostavlja da je temeljni stav po kojem politika treba izvirati iz zajedničkog uvida samo jedan fagon de parler (način govora - prim. B.K.).'* Kada jedna politička partija osvoji vlast ona želi da je što duže zadrži. Da li će uspjeti zavisi i od propagande, odnosno od njenog uspjeha u širenju sopstvene ideologije kao vladajučeg svjetonazora. Stvarno vladanje nad Ijudima neophodno je nadopuniti dominacijom u idejnoj, političkoj i kulturnoj oblasti. Uloga političke propagande kao procesa širenja političkih ideja, kao intelektualne i moralne dominacije, veoma je značajna za zadobivanje političke hegemonije. Propaganda postaje materijalnom silom, odnosno normom kolektivne akcije u procesu formiranja jednog ideološkog shvatanja kao , opšteg shvatanja, kao političkog „zdravog razuma”. Kroz takav opšti način mišljenja koji proizvodi individualno mišljenje i određeni mentalitet Ijudi, fabrikuje se kao receptivna i pasivna kultura masa Nadopunjujuči aparate nasilja instrumentima političke indoktrinacije, vladajuče grupe javno mnjenje izjednačuju s institucionalnim mišljenjem, a potom ga i ukidaju. Tako se preko svojih ideoloških aparata transmisije propaganda koristi u funkciji širenja političke hegemonije Postojanje države pokazuje da politika svoje teorijske objekcije koristi kao oružje i da ona i nije samo borba oko vlasti, nego i težnja da se sopstveni ciljevi upotpune odgovarajućom ideologijom i propagandom, teorijom i filozofijom Nastojeći da se nametne kao moć i übjeđenje, propaganda se najčešče pokazuje kao demokratska vladavina nasilja, javnih predrasuda, licemjerja i sujevjerja. Neophodno joj je da bude takva ukoliko želi da sačuva mehanizme reprodukcije svog društvenog bića, da ga održi, da ga ovjekovječi, U procesu

15 Ma\ Horkheimer, Theodor Adorno, Dijaiektika prosvjetiteljstva, Filozofijski fragmenti, Sarajevo, „Veselin Masleša”, 197 4, str 279

29