СРЂ

188

СРЂ — SRĐ.

više pridignuti. Kod tog povjesnog dijela uspoređuje Dubrovnik s Mlecima. I ime „Dubrovnik" tumači nam Sapieha i običnom tumačenju nadodaje ovo: „Ја sam w czestych przechadzkach moich kojo tego miasta, zaraz za brama jego PJocia zwanaznalazlem w tuffie wapiennym jak najpiekniejsze wyciski bukowych lisciow, ktorych teraz ledwo o szesć mil wglab kraju znalezć mozna". Govoreći o savremenom životu u Dubrovniku, ističe osobito trgovinu. O dubrovačkim aristokratima kaže, da su veoma naobraženi i spominje nekoje od svojih znanaca. Dubrovačke pak dame ne mogu, po njegovom mnijenju, baš ničim zainteresovati stranca, pa ni samom ljepotom; u naobraženosti zaostaju kud i kamo za muškarcima. Više se puta bavi naravnim položajem Dubrovnika i njegovom okolicom a razumljiva je stvar, da se je jednom morao osvrnuti i na unutrašnji ustroj aristokratičke republike, te i njega uporediti s mletačkim. Evo njegovih riječi o tome: „Rzad ichjest zupejnie arystokratycznym i narod sk|ada sie ze szlachty, mieszczan i rzemieslnikow, lecz ci do Rzadu nie naleza. Cala wladza jest w rekach szlachty". Pa dalje: „Rada mniejsza sklada sie z siedmin Senatorow, pod prczydencya Naczelnika Rzptej. W nim jest wladza wykonawcza i przyjmowanie zagranicznych poslow. Gdy ta magistratura poprzedzona przez Naczelnika Rzptej gdzie wychodzi, natenczas idzie przed niemi muzyka i 24 woznych palacowych w czerwonych togach, ktorzy sa nazwani po S|awiansku Zdury. Lecz za mojej bytnosci pompa ta konczyla sie na dwoch piszczacych klarinetach, nie lepszych od tych, ktorychesmy widzieli dawniej w miastach naszych trybunalskich poprzedzać dobrze rozochoconych deputatow". Karakteristične su i njegove riječi o rektoru: ,,W]adyslaw Jagiellouczyk, nasz Krol, da| byj temu urzedowi przywilej noszenia Jancucha z)otego i tytul Archi — Rektora — Ale szlachta zazdrosna swojich przywilejow sprzeciwi]a sie temu, i w ten czas tylko wkladajana niego ten lancuch, gdy przypadkiem w urzedowaniu swoim umrze". Sapieha se je dotaknuo i karaktera Dubrovčana, a nije zaboravio ni narodne običaje a ni pjesme. Evo ovdje još nekoliko njegovih bilježaka o tome, koje nam podaje Francev. „О charakterze Raguzanczykow nic szesegolnego powiedzieć nie mozna. Narod ten, zlozony po wiekszej czesci z S|awian zwJoszonych,