JUS standardizacija

oblici saradnje Saveznog zavoda za standardizaciju sa međunarodnim organizacijama za standardizaciju poljoprivredno-prehrambenih proizvoda

Dušanka Novičević, dipl. ing.

Savezni zavod za standardizaciju ostvaruje stalnu i aktivnu saradnju sa četiri medjunarodne organizacije koje, svojim progra-

mima rada, obuhvataju izradu medjunarodnih standarda iz oblasti poljoprivredno-preh=-

rambenih proizvoda.

l. ISO - International organisation for standardization, sa 84 zemlje - članice. U okviru ISO-a deluje Tehnički komitet TC-34, koji se bavi isključivo standardizacijom u oblasti hrane (Technical committee TC-34: Agricultural food products). U rad ovog komiteta uključeno je 15 potkomiteta i 21 radna grupa (podaci iz 1978. godine).

2. ECE - Economic Commission for Euro= pe, preko Komiteta za probleme poljoprivrede (Committee on Agricultural Problems) bavi se, u širem smislu, standardizacijom oblasti značajnih za poljoprivredu, dok Radne grupe (Working Party on Standardization of Perishable Products) imaju za cilj standardizaciju gotovih, lako kvarljivih prehrambenih proizvoda.

3. OECD - Organisation for Economic Cooperation and Developement, preko posebnog odeljenja za primenu medjunarodnih standarda na sveže voće i povrće (Sheme for the Application of International Standards for Fruits and Vegetables) obuhvata sve elemente koji ulaze u oblast standardizacije voća i povrća (uključuJući način pakovanja i transport).

4. CAC - Codex Alimemtarius Commission, Joint FAO/WHO Foođ Standards Programme je najkompletnija medjunarodna vladina organizacija za standardizaciju isključivo prehrambenih proizvoda, sa 114 zemalja članica. Program izrade i preporuke medjunarodnih stanđarda ostvaruje preko 2O stručnih i 4 regionalna komiteta a neposredne zađatke realizu-

je preko odgovarajućih Radnih grupa eksperata.

Kao predmet rada standardizacija hranc predstavlja izrazito složen problem. Poznato je da osim ekoloških i klimatskih faktora koji su od direktnog uticaja na primarnu proizvodnju hrane, "laka kvarljivost" odnosno brzi nastanak štetnih promena, ukoliko se namirnica nadje u nepovoljnim uslovima čuvanja, može znatno da umanji kvalitet i upotrebnu vrednost svake vrste prehrambenog proizvoda.

Hrana, kako u svežem tako i preradjencm stanju mora, do momenta potrošnje, očuvati ne samo svoja organoleptička svojstva i nutritivnu vrednost već i higijensku ispravnost, da bi odgovorila nameni odnosno bila pogodna za ishranu. To znači da propisi kojima se uslovljava kvalitet nekog prehrambenog proizvoda moraju biti uskladjeni sa drugim, pratećim propisima, kako bi proizvod bio potpuno definisan (Pravilnikom o higijenskoj ispravnosti, o maksimalno dozvoljenim količinama pesticida, o metođama analize i dr.). Samo tada, može se,na zakonu ostvareno, tvrditi da nijedan sastojak te namirnice nije štetan po zdravlje potrošaČa” Sve ovo ukazuje da stanđardizacija poljoprivredno-prehrambenih proizvoda, kako u nacionalnim, tako regionalnim i svetskim okvirima predstavlja kompleksan problem. Dok s jedne strane proizvodni uslovi datog regiona zatim potrebe i navike stanovništva, uslovljavaju norme kvaliteta prehrambenih proizvođa na tom području, s druge strane, sve intenzivniji međjunarodni promet ovih roba zahteva usaglašavanje nacionalnih standarda sa medjunarodnim da bi se udovoljili zahtevi proizvodnje i potrošnje na medjunarodnom planu razmene.

149