JUS standardizacija

maćih i stranih institucija koje se bave terminologijom, kratke prikaze knjiga i časopisa, odgovarajuću biblioarafiju, kalendsr predstojećih skupova posvećenih terminologiji i slično. Takav bilten bi izlazio kao podlistak jednog časopisa Koji bi se u ovom trenutku smatrao najpogodnijim, ili priključivao većem broju časopisa, odnosno distribuirao samostalno preko institucije koja bi prihvatila ovaj zadatak. Da bi se obezbedio priliv materijala za Dilten, bilo bi potrebno postići dogovor više institucija i organizacija o minimalnim obavezama slanja informacija u centar u kome bi se bilten konačno formirao.

Eventualna realizacija jednog takvog biltena ne bi, međutim, trebalo da odlaže korišćenje i· drugih mogu-

ćnosti da se otpočne sa kontinuiranim ili povremenim ~

informisanjem o radu na terminologiji. Zato je potrebno osvajati prostor, kako stručnih časopisa tako i listova, pa i radija. Po svemu sudeći, ovu mogućnost ima i BILTEN STANDARDIZACIJA. Bilten bi mogao da pruža informacije o terminološkoj aktivnosti kod nas i u svetu, posvećujući pažnju terminološkim problemima standardizacije i konkretnoj akciji Saveznog zavoda za standardizaciju na polju terminologije, ali i svemu onorne što se zbiva i u širem krugu organizacija i institucija koje se ovom aktivnošću bave a bez čijea bi delovanja standardizacija terminologije bila bez čvrstih temelja i bez prostora za svoje sopstveno delovanje. Jedan blok informacija koje slede iza ovog teksta ilustrovaće, delimično, neke vidove takvog informisanja, s tim što se može predvideti da se, prema potrebi, u drugim brojevima BILETENA STANDARDIZACIJA pojave konkretni primeri terminoloških dilema, informacije o toku rada na terminološkim standardima, terminološkim rečnicima i terminološkim projektima, kako Zavoda tako i drugih institucija. Međutim, verujemo da ovde iznete informacije irmaju, osim ilustrativne uloge, i izvesnu vrednost same po sebi.

l. PREDSTAVLJAMO INMSTITUCIJE I ORGANIZACIJE KOJE RADE NA TERMINOLOGIJI

SAVEZNI ZAVOD ZA STANDARDIZACIJU Aktivnost

Precizno korišćenje standarda zahteva i preciznu terminologiju. Otuda je razumijivo štp međunarodne i nacionalne organizacije za standardizaciju posvećuju veliku pažnju terminologiji. lako

uslovi za rad na terminologiji u Jugoslaviji nisu povoljni, Savezni

zavod za standardizaciju se u granicama svojih mogućnosti,

uključuje u rad na tehničkoj i stručnoj terminologiji. Ovaj rad

se odvija na više načina.

Radu na terminološkir standardima određenih oblasti često prethodi izrada standarda iz tih oblasti. Do sada je u Zavodu izređđno oko 140 terminoloških standarda sa definicijama ili standarda-rečnika. | u jednoj i u drugoj vrsti terminoloških

standarda u poslednjih osam godina zastupljeni su izrazi na svim jezicima naroda Jugoslavije i izrazi na četiri ili pet mešunarodnih jezika /prvenstveno na engleskom, francuskom, ruskom i nemačkom/..

Međutim, i rad na ostalim standardima zahteve terminološku preciznost, pa je tako rad na terminologiji sastavni deo izrade svakog standarda, prvenstvemo u oblsstima koje nisu pokrivene terminoiloškim standardima. Ovo ss obavlja, kroz rad samih komisija za izradu standarda u kojs je uključen veliki broj stručnjaka iz radnih organizacija, stručnjaks članova društava pojedinih privrednih grana, ali i lingvista i posebnih institucija koje organizuju izradu standarda na jezicima narods „Jugoslavije /u Hrvatskoj: Zavod za jezik; u Makedoniji: Društvo za kvalitet; u Sloveniji: Savez inženjera i tehničara/. Ove institucije u procesu rada na standardima održavaju veze sa akadamijanja nauka /odnosno posebnim terminološkim sakcijama pri skademijama, npr. u Sloveniji/ i organizuju prilikom izrade terminoloških standarda, javnu raspravu o terminima na određenom jszičkom

području.

Učestvovanje Zavoda, u naporima za povezivanje terminološke aktivnosti na području Jugoslavije iako oviroda njegovog posla to zahteva, još nije u skladu ss potrebama i pozicijom koju slična organizacije imsju u drugim zemljaras., Činjenica da Zavod okuplja ogroman broj stručnjaka iz raznihi oblasti stavlja ga u samo središte inicijative za organizovanje koordinacije terminolcške aktivnosti u nas, Njegova veze sa međunarodnirn organizacijama za standardizaciju /ISO, IEC/, drugim nacionalnim organizacijarna za standardizaciju i INFOTERMOM /institucijom za međunarodnu koordinaciju rada na terminologiji/, Čvrsto povezanom sa rneđunarodnim organizacijama za standardizaciju/ čine Zavod institucijom koja bi mogla znatno više da doprinese povezivanju terminološks aktivnosti u Jugoslaviji a rad na terminologiji u Jugoslaviji da poveže sa sličnim aktivnostima u svetu.

Obaveza i potrebe

Zakon o standardizaicji u članovima 1 i 2, a posebno u članu 13, izričito navodi obavezu Zavoda da radi na terminologji. Petogodišnjir planom (1981-85) predviđa se obrada mnogih područja (2843 standarda i 212 drugih propisa) koja zahtevaju terminološka razjašnjavanja i veliko angažovanje i stručnjaka i odgovarajućih institucija.

U svom radu na terminologiji Zavod se susraće sa sladaćim teško-

ćarna i nedostacima:

— U Jugoslaviji rad na terminologji i osposobljsnost institucija u teoretskom, metodološkom i prakitčnom pogledu znatno zaostaju za stanjem u razvijenim zemljama, pa su napori Zavoda u oblasti terrninologije bez osionca i daju vrlo neujednačene rezultate koji ne mogu da se suprotstave haotičnoj terminološkoj praksi.

— Nerganizovanost rada na terminologiji onernogućuje Zavodu da uspostavi čvršće veze sa inostranim centrima i zemljama u kojima ss na terminologiji radi već decenijama, pa sve veće zaostajanje u tom radu preti da u budućnosti doness ozbiljne teškoća i u samoj izradi standarda.

— Zbog takve situacije uloga samih standards u pogledu “tačnog i lako razumljivog soapštavanja i prenošenja informacija” (Zakon o standardizaciji) nije ispuniena, a njihov uticaj na stručnu literaturu, udžbenike i stručne komunikacije nije takav kakv bi trebalo da bude a i oni sami nisu uvek kvalitetno rađeni,

— lako je normativnost terminologije obaveza Zavoda, on je u mnogo černu po strani u organizovanju prsktičnog razreš8varnija terrninoloških problema,

— Zavod nije odgovoran za terminološki aspekt standarda ili terminologiju semo na jednom jeziku, već i na svim Ježicirna na kojirna standardi izlaze, ali zbog ograničenja u angažovanju Zavoda procesi stvaranja terminologije prilikom prevođienja standarda samo dalje komplikuju situaciju u

153

Standardizacija, 1982./br. 3—4