Nova Evropa

ije bio nikako ponižen, jer om, јако ба danas više ne moŽemo da smaframo velikim mpjesnikom, kao što su to činili nekadašnji kritičari, ima već svoje stalno mjesto u kult urmoj istoriji našeđa maroda, koje mu nikakva kritika ne može da oduzme, Uostalom, i nije zadaća kritike da пекоте oduzima ili dodjeljuje slavu, jer kritičar nije ni sudac ni krvnik: on naprošto vrši jedmu funkciju koja je duboko usadjena u Tjudskom duhu, funkciju saznanja, — Petar Preradović je u povijesti naše kulture pojava prvoga reda. Kroz njegov književni rad zapljusnuli su i nas falasi jedne velike spiritualističke epohe, jedne od onih epoha u kojima čovječanstvo dolazi, u vijugavom ritmu svoga razvibka, do prisniješ saznanja svoje duhovnosti, dobijajući „veliki par krila', kako veli i sam pozitivist Hipolit Ten (Taine), Preradovićevo religijozno shvata“nje povijesnog zbivanja, nješov dubok smisao za svetiniu predanja, za marodne običaje, za grobove mrtvih уе капа, пјеdova briga za očuvanje narodme individualmosti i narodnog „svetog duha' u cilju velikih općeljudskih zadataka, daju mu jedmo istahmuto mjesto u istoriji naše kulture, Tako Preradovićeva kulturno-nacijonalna mastojanja mijesu uzela čisto pjesnički oblik, ipak su ona nezamjetno prelazila u krv i žile narodme, osvježujući, bogateći, i uobličavajući narodnu psihu, 'kao što to redovno biva sa svim životvornim idejama. I u tome je velika važnost ovalkovih svijetlih pojava Као о је bio etar Preradović,« Nije istina da sam porekao svaku pjesničku vrijednost Preradovićevim odama »Smrti« i »Воби«.

Ja sam, u stvari, htio da kod Preradovića (a i kod Gundulića, itd.) odijelim osjećajno-intujitivne elemente od čisto refleksivnih, koje su stariji kritičari zamjenjuvali, onako, ро prilici, kao što je to uradio Kroče (si parva licet componere magnis) s mnogim кај јата та pjesnicima, a i 5 nekim evropskim, kao što su Šiler, Valter Skot, i drugi. I to je bio čitav moj grijeh, Ali sada vidim da sam bio najivam, Jer nijesam račumao s našim prilikama, Ja nijesam ni u snu mogao pomisliti, da će se naći jedam Kerubin Šegvić, koji će prebaciti javno, u jednoj ozbiljnoj reviji, pornografska shvatanja, ili da će mi jedam njegov sumišljenik podmetnuti čak utilitarističke političko-stranačke namjere i nemoralost, Je li moбибе да С, K, Šegvić ne razumije što je uradio prebacujući javno jedmom odgojitelju mladeži, pored ostaloga, i DOrno-

fraisko stanovište? ,,, A. Haler.

336