Nova Evropa

Kako je ovaj istorijski metod kod nas potpuno nov, vrijedi da prikažemo, u krupnim crtama, Kročeova istorijska razlaSanja, pridržavajući se, ukoliko je to moguće, nješova načina izražavanja, da bi čitatelji koji ne znaju talijanski dobili bar približnu sliku njegova jezgrovitog stila, u kojemu se očituje piščevo religijozno strahopoštovanje u posmatranju spiritualizovanja realnosti kroz trašične sukobe i napore istorijskog razvoja,

Na početku XIX vijeka, sa svršetkom napoleonskih ratova, prostrujala je evropskim narodima jaka težnja za oslobodjenjem od robovanja tudjinu, a iz krila ovoda ideala radja se nužno ideja nacijonalnosti, oprečna apstraktnom humanitarizmu XVIII vijeka, Ideja nacijonalnosti značila je promicanje humanosti u njenu konkretnom obliku; ona je shvaćena istorijski i duhovno, u njenu bivanju, a ne statički u smislu naturalističke rase; Ра 1 зата ћебетотија koju su tražili za sebe pojedini narodi — kao Germani, Francuzi, Talijani, Poljaci i drugi Sloveni —, bila je shvaćena kao pravo i dužnost da se postave na čelo svih naroda kao stjegonoše civilizacije, ljudskog usavršavanja i duhovne veličine, U ovo doba nastaje i ideja jedne šire nacijonalne svijesti, i Evrope kao unije pojedinih nacijonalnih država,

Liberalizam i idealizam, proizašli iz moderne dijalektičke misli, označuju osvit Devetnaestoga Vijeka, Naporedo s njima, i organski povezan s njima, javlja se romantizam, Kroče razlikuje dva naličja romantizma, Prvo je naličje teoretske i spekulativne prirode, polemika i kritika književnog akademizma i filozofskog mtelektualizma, koji su vladali u doba prosvjetiteljstva, Ovaj romantizam probudio je smisao za pravu i veliku poeziju i udario je temelje modernoj estetici; naglasio je spontanost, pasijonalnost, i individualnost u etici; osnovao je modernu istorijografiju kao shvatanje sadašnjosti i budućnosti u sklopu prošlosti, i diferencirao je opću istoriju na istoriju Sradjansku, političku, religijoznu, filozofsku, i umjetničku, Drugo je naličje romantizma praktično-sentimentalne i moralne prirode, i ono je potpuno različito od prvoga, Dok je prvi romantizam zdrav i životvoran, drugi pokazuje odmah u početku znakove bolesti, te je odmah bio osudjivan od samih zastupnika teoretskog romantizma, kao što su Hegel i Gete. Bolesne, ženske duše, zaražene ovim negativnim oblikom romantizma, tražile su smirenje od ljeskobnih sumnja misli u mistici, u opojnosti ljubavi prema divinizovanoj ženi, ili u bijefu u prošlost i u obožavanju Srednjega Vijeka, Ova posljednja tendencija urodila je akademskim restauriranjem kula i katedrala, izvještačenom Sotikom, izvještačenom poezijom, koja je diletantski oponašala srednjovječnu epiku, liriku, i crkvena prikazanja, kao uopće

451