Nova Evropa

morala, te ako se narodna masa navikne da se služi samo razumom, zanemarujući moral, onda je to propast naroda, i ni najviša civilizacija i titanska moć tehnike ne mogu da Sa spasu. Život čovečanskog društva moguć je samo pod uslovom, da je moral jači od razuma, i zato budućnost pripada samo narodima koji idu putem monalnog usavršavanja. To je, bar po mome mišljenju, ono što se može da zaključi na osnovu podataka savremene biologije. Jevugen Jelačić.

Kročeova istorija Evrope u XIX veku.

U najnovijem svom djelu »Storia di Europa nel secolo decimonono« {1932), Benedeto Kroče posmatra istorijsko zbivanje u Evropi Devetnaestoša Vijeka iz perspektive svojih filozojskih naziranja, Treba odmah naglasiti da se tu ne radi o dogmatskoj Hegelovoj filozofiji istorije, s kojom neupućeni stalno zamjenjuju Kročeoyv istorijski metod. Hegel polazi sa mitološke pretpostavke o zadaćama narod4, koje su im unaprijed odredjene u totalnoj akciji, dok se Kročeova misao radja, naprotiv, iz krila samih činjenic4. Naravno, njegove činjenice nijesu statične i apstraktne činjenice empirizma, apstraktne ukoliko su otrgnute proizvoljno iz organskoga sklopa sveopćenitosti, nego su Živi akti u bivanju, uhvaćeni adekvatno samosaznanjem istoričara-filozofa.

Kroče gleda na istorijske dogadjaje pod vidnim uglom duhovnog bošaćenja, ili, prosto rečeno, pod vidnim uglom kk ulturnogš napretka, prenoseći istorijsko zbivanje iz Spoljašnje mehaničke kauzalnosti u unutrašnjost čovjekovu, u njegove strasti i ideje, Ali on uzima u obzir integralnoga čovjeka, u dilferencijaciji svih njeđovih duhovnih moći, i ekonomsko-političkih, i moralnih, i umjetničkih, i razumskih; pristupa, dakle, činjenicama s punom ljudskom zainteresovanošću svestrano razvijena duha. Otuda u njećovim istorijskim radovima svjež dah nepatvorene realnosti, u svim njezinim manifestacijama, u potpunoj živosti njene neokrnjene ı dinamičke organičnosti, dinamičke jer posmatrane kroz dramatske sukobe i trzavice svakidašnjice, Ovakovo shvatanje istorije nužno je liberalno. Istorija je misao o životu, a život je u komešanju osjećanja 1 strasti, u isprekrštavanju pojedinačnih volja i interesa. Kako je čovjek, u svojoj bitnosti, individualizacija 'općeduhovnoga, svak doprinosi, na svoj način i prema svome temperamentu, svoj prilog istoriji, u svačjem je djelu jezgra шиуеггајпова. Istorija se diže nad burne talase prakse te, iz smirene i nepristrasne slere misli, posmatra pojedine dogadjaje u sklopu vječnoga, razumijevajući svakoga i pravedna prema svima.

450