Opuscules et fragments inédits de Leibniz : extraits des manuscrits de la Bibliothèque royale de Hanovre

ELEMENTA CALCULI 51

et certa methodo eaque verè analytica demus, ac proinde quæ vix multi annorum millenarii alias præbituri erant mortalibus, intra seculum exhibere valeamus.

| (7) Ut autem usus numerorum characteristicorum pateat in propositionibus, considerandum est : Omnem propositionem veram categoricam <affirmativam << universalem >>, nibil aliud significare quam connexionem quandam inter Prædicatum et subjectum <<in casu recto de quo hic semper loquar >», ita scilicet ut prædicatum dicatur inesse subjecto < vel in subjecto contineri, eoque vel absolute et in se spectato, vel certe [in aliquo casu] seu in aliquo exemplo >, seu ut subjectum dicto modo dicatur continere prædicatum : hoc est ut notio subjecti < vel in se, vel cum addito >> involvat notionem prædicati, ac proinde ut subjectum et prædicatum sese habeant invicem, vel ut totum et pars, vel ut totum et totum coincidens, vel ut pars ad totum'>>. Primis duobus casibus propositio est universalis affirmativa; ita cum dico: Omne aurum est metallum, hoc volo tantüm in notione auri contineri notionem metalll <in casu recto : aurum enim est metallum ponderosissimum >>. Et cum dico : Omnis pius est felix, nihil aliud volo quàm hoc : ejusmodi esse connexionem inter notionem pii et notionem felicis, ut is qui perfecte naturam pi intelligeret, deprehensurus sit naturam felicis in ea involvi in casu recto. At in omnibus casibus sive subjectum sive prædicatum sit pars aut totum, semper locum habet propositio particularis affirmativa. Exempli causa quoddam metallum est aurum, licet enim metallum per se non contineat aurum tamen quoddam metallum < cum addito seu speciale > (exempli causa id quod majorem ducati < Hungarici=> partem facit) ejus naturæ est, ut naturam auri involvat. < Discrimen autem est in continendi modo inter subjectum propositionis universalis et particularis. Nam subjectum propositionis universalis in se Spectatum et absolutè sumtum debet continere prædicatum, ita auri notio per se spectata et absolutè sumta metalli notionem involvit. Nam notio auri est metallum ponderosissimum. < sed in Propositione affrmativa particulari, sufficit addito aliquo rem succedere >. Sed notio metalli absolutè spectata et in se sumta non involvit auri notionem: et ut involvat addendum est aliquid. Nempe signum particulare : est enim

1. Toutes ces considérations sont relatives au point de vue de la compréhension.

Pair, V,.8/4b;.q°

9, Verso.