Nova Evropa

U pogledu poslovanja — visina zajma, koji bi bankovni zavod mogao podijeliti mdividualnome dužniku, imala bi se maksimirati prema visini dioničke glavnice (naprimjer, ne bi smjela da je veća od pet od sto dioničke glavnice). Ovom se mjerom u jednu ruku pogoduje ekstenzivnome više nego intemzivnome promicanju privrede, u druđu ruku djeluje se na zavod u pravcu povišenja dioničke glavnice, Bankama bi trebalo zabraniti izravno sudjelovanje kod emisije efekata, kao i patronaža efekata drugih organizacija, osim državnih i municipalnih; taj bi se posao imao ograničiti jedino na obične komisijonalne transakcije, u savezu sa preprodavanjem vrijednosnih papira,

Radi čuvanja što veće likvidnosti, stanje pojedinih stavalka bankovnih alttıva — gotovina u blagajni, gotovina u pohrani kod centralne banke, valute, devize, čekovi, i t. d.,, eskonti i lombardi, državne i minicipalne obveznice, zajmovi plativi unutar trideset dana, zajmovi plativi unutar tri mjeseca, efekti, i t. d. — moralo bi odgovarati zakonskim propisima, kojima bi se tačno ustanovila relacija izmedju ovih pojedinih stavaka bankovnih aktiva i bankovnih ulogA4, odnosno bankovnih pasiva, Bankama bi se stavilo u dužnost, da perijodički — mjesečno, polumjesečno, — obavještavaju bilo Ministarstvo Finansija bilo Narodnu Banku o stanju alttiva i pasiva. Stanoviti postotalk čiste dobiti morao bi se pridati rezervnome fondu.

Glavna svrha ovoj radnji bila bi, da ojača unutrašnju strukturu bankarskog sistema, Time bi bankarski problem bio riješen, ali tek djelomično, Daljnji, znatno teži, zadatak bio bi: ustanovili vanjske funkcije bankarstva, odnošaj izmedju bankarstva i privrede kao cjeline, odnosno izmedju bankarstva i pojedinih grana privrede — ratarstva, šumarstva, pomorstva, industrije, državnog gazdinstva, i t. d. — koji je sasma neodredjen, ili podredjen slučaju i navikama. Za bankarstvo znamo da ne može postojati kao organizam za sebe već samo kao organ u okviru privrednog tijela; njegova je funkcija cirkulatorne naravi, tojest snabdjevanje snagom svakoga od privrede. Pod ekonomskom organizacijom kakova je danas, gotovo svi udovi privrede — uslijed bamkarske arterioskleroze, kao i radi organskih i anafomskih ровгјезака tih udova, — stalno trpe od anemije, i nipošto ne mogu da se razviju do normalnog rasta. Najpotpuniju sliku ove gospodarske disharmonije pruža ratarstvo, Ekonomski ideal jeste potpuni razvitalk svih organ4 ı udova privrede, pa prema tome i privredne cjeline; da se to postigne, potrebno je; prvo, odstraniti orgamske i anatomske nedostatke udova i cirkulatornog organa; drugo, dovesti u sklad, sin hronizirafti, funkcije svih udova privrede i cirkularnog sistema, tojest bankarstva. Zadatak je planskog gospodarstva, da ostvari koncepcije ekonomske harmonije i ekonomskog ekvilibrija.

Ojačanjem imutrašnje bankarske strukture, kako rekosmo,

257